फक्त मुलांच्या पालकांसाठीच नाही तर शाळेत मुलांचं संगोपन करणाऱ्या शिक्षकांसाठीसुद्धा ‘पालकत्व’ (parenting) हा एक महत्वाचा विषय आहे.  मुलांचे पालन-पोषण करताना आपण एक प्रश्न कायम स्वतःला विचारायला हवा. तो म्हणजे – ‘मी माझ्या मुलांसाठी ज्या गोष्टी विकत घेतो आहे किंवा त्यांना जे अनुभव मिळावेत यासाठी प्रयत्न करतोय, त्या वस्तू आणि अनुभव माझ्या मुलांसाठी खरोखर योग्य आहेत की लहानपणी मला या गोष्टी आणि अनुभव मिळाले नाहीत म्हणून मी माझ्या मुलांसाठी या वस्तू विकत घेतोय किंवा त्यांना हे अनुभव मिळावेत म्हणून प्रयत्न करतोय?’

जर मुलांचे संगोपन करतानाचा आपला driving force ‘माझ्या लहानपणी मला जे जे नाही मिळालं, ते ते सगळं माझ्या मुलांना मिळायला हवं’ या brokenness मधून येत असेल, तर ही परिस्थिती चिंताजनक आहे! कारण काय होतं, पालक जेव्हा आपल्या मुलांना त्यांना लहानपणी न मिळालेल्या गोष्टी किंवा अनुभव सहजपणे उपलब्ध करुन देतात, तेव्हा त्या गोष्टींबरोबरच मुलांना नकळतपणे एक सवयसुद्धा लावतात – ‘आपण मागितले की ते मिळतेच’! मग काय होतं की मुलं मोठी होऊन शाळा-कॉलेजमध्ये जायला लागतात आणि तिकडे मात्र त्यांनी काहीही मागितलं तरीही ते लगेच मिळतं असं होत नाही. शाळा-कॉलेजचं जग, तिथलं वातावरण हे घरच्या वातावरणापेक्षा खूप वेगळं असतं. आणि ‘मला हवं ते मिळत नाही’ असं होण्याची सवय नसल्यामुळे मग या नवीन वातावरणामध्ये आपल्या मनाला सांभाळणं मुलांना कठीण होऊन बसतं. मग मुलं stress घेऊ शकतात, tension घेऊ शकतात किंवा दुःख झेलण्याची सवय नसेल तर त्यांना मानसिक किंवा भावनिक त्रासाला सामोरं जायला लागू शकतं.

आपल्या मुलांच्या बाबतीत असं होऊ नये म्हणूनच पालक म्हणून जबाबदारी घेताना सर्वात महत्वाची पायरी कोणती तर ती म्हणजे मुलांचं संगोपन करतानाचा हेतू हा ‘आपल्या बालपणातील कसर भरून काढणे’ नसून आपल्या मुलांचे सर्वतोपरी हित लक्षात घेऊन त्यादृष्टीने पुढे पावले टाकणे हा असावा. पालक म्हणून केलेली आपली प्रत्येक कृती ही आपल्या मुलांच्या भवितव्याचा विचार करून, त्यांच्या भविष्यासाठी supportive असायला हवी!

Imagine a scenario where a candidate heads to a job interview. If he successfully clears it, he’ll be made the pilot of an aircraft. However, he shows up in a tracksuit – a casual outfit he typically wears for jogging. This wasn’t an intentional choice but a constraint; he only had that tracksuit, with no formal attire or blazer in his wardrobe. Given these circumstances, what do you think the outcome might be? Would he have an easy time being selected, or would his attire present a challenge?

On the other hand, picture someone attending an interview for a gym instructor position, dressed in a blazer and formal wear. Would this choice of clothing make it easier or harder to crack that interview? In this case, the tracksuit – the very attire he wore for jogging might actually be more suitable than the formal blazer. It’s almost common sense to dress in line with the context, not just based on what’s available in your closet.

Similarly, when expressing love or affection, many of us instinctively demonstrate it the way we understand love, expecting it to resonate with the other person. For instance, we wish to show our admiration to someone. While they might find love in a simple act – like touching their feet as a sign of respect – we could be giving expensive gifts, thinking that’s the best way to express affection. When this fails to connect, we’re left wondering why they’re not happy or appreciative. The reason often lies in the mismatch between our display of affection and their understanding of love. They might appreciate a gesture that reflects respect and tradition, like a touch of the feet, far more than any material gift.

Try to love the way the receiver understands love instead of loving the way we know how to love. The genuine connection lies in resonating with the other person’s love language!

तुम्हाला चहा कसा करतात ते माहितीच असेल! आपण चहा करताना पाणी उकळायला ठेवतो. त्यात चहाची पावडर, दूध, साखर घालतो आणि ते मिश्रण गरम होण्याची वाट बघतो. साधारण १००⁰ C  तापमानाला ते मिश्रण उकळायला लागतं आणि चहा तयार होतो. महत्त्वाचं काय तर गॅसवर पाणी तापायला ठेवल्यापासून ते उकळून चहा तयार होईपर्यंतच्या प्रवासाला काहीतरी वेळ लागतो. मग भलेही तो काही सेकंद, २ मिनिटं किंवा ५ मिनिटं असेल. समजा चहा कडक हवा तर अजून वेळ लागेल. किती माणसांसाठी चहा करताय त्यावरही वेळ बदलेल. मात्र हे नक्की की आपण चहासाठी गॅसवर पाणी  ठेवल्या ठेवल्या आपल्याला उकळलेला चहा मिळत नाही. काही वेळ वाट बघायला लागतेच! जरी आपण पाणी उकळण्यापासून ते चहा तयार होण्याचा प्रवास संपूर्ण पहिला नाही तरीही गॅसवर ठेवलेले पाणी उकळणार आहे आणि चहा तयार होणार आहे यावर आपला पूर्ण विश्वास असतो.

चहा तयार होतानाच्या या प्रक्रियेवर आपण जसा विश्वास ठेवतो तसाच विश्वास आपण आपल्या आयुष्यातील इतर गोष्टींवरही ठेऊ शकतो का? उदाहरणार्थ, समजा आपण एखादी गोष्ट मिळविण्यासाठी प्रयत्न सुरु केला आहे आणि पुढच्या एक, दोन दिवसांतच ती गोष्ट मिळाली नाही, तर आपण कित्येकदा आपले प्रयत्न लगेचच सोडून देतो. म्हणजेच काय तर चहा करण्यासाठी पाणी गॅसवर ठेवले, गॅस चालू केला आणि पाणी उकळलेले दिसत नाही म्हणून लगेच गॅस बंदही केला. असेच झाले ना? पण असं केलं तर आपल्याला चहा नक्कीच मिळणार नाही. तसंच प्रयत्नच सोडले तर ध्येय साध्य होणारच नाही.

प्रयत्न करत राहायचे आहेत कारण तेच प्रयत्न पडद्यामागून तुमच्या ध्येयाला हात धरून तुमच्याकडे खेचून आणणार आहेत. आत्ता या क्षणाला ते ध्येय साध्य झालेलं तुम्हाला दिसणार नाही, इतकंच!

It is working out for you behind the curtain, even if you do not see it now!

-GuruShree

Before we were sent to this planet, a life force was instilled within us that gives us the identity that “we are alive.” This life force is called the spirit. The journey of understanding the true characteristics and the essence of this spirit is known as spirituality.

If we are breathing and we claim that spirituality is “not my cup of tea”, then I would want to ask everyone to kindly reflect and tell you that you are, in essence, a spirit! If a life force has been placed within you, then you might as well become aware of it and explore its attributes. This exploration will be in your favor! Because by knowing what you already have, you can learn how to use it to your advantage.

For instance, imagine a farmer working in the fields. And if someone asks him, “Do you believe in being a farmer?” If he answers this question as “No,” what would you say? You would say to that farmer, “You are a farmer and you should gain more information about this so that you can use ‘being a farmer’ in your favor!” How can he use this information in his favor? Knowing that he is a farmer, he can focus on improving his farming techniques, resulting in an increase in his income, which will bring happiness to his family and enhance his overall life.

In the same way, spirituality is about discovering who we truly are and understanding the characteristics we have been born with! This journey of deep recognition is what we call spirituality.

We don’t have a choice whether or not to be spiritual. The only choice we have is whether we are aware of being spiritual or not!

आपण प्रार्थना कशी करतो? साधारण १० मिनिटे आपण प्रार्थना करतो. मग आपण आपलं काम करायला लागतो आणि आपण केलेल्या प्रार्थनेला विसरून जातो. खरंतर, प्रार्थना म्हणजे १० मिनिटात उरकण्याचं काम नाही तर २४ तास करायची कृती आहे! हे अजून स्पष्ट व्हावं यासाठी माझा एक अनुभव सांगतो.

मी एका लग्नघरी गेलो होतो तेव्हाची गोष्ट आहे. त्यावेळी नवऱ्या मुलीच्या हातावर मेंदी काढत होते. मेंदी काढून द्यायला आलेल्या मुलीने अगदी १५/२० मिनिटांतच अतिशय रेखीव, सुंदर मेंदी नवऱ्या मुलीच्या दोन्ही हातांवर काढून दिली होती. निघताना मेंदी जिने काढून दिली, तिने सांगितले की ‘आता ही मेंदी जर चांगली रंगायला हवी असेल तर पुढचे २४ तास त्या मेंदीची अगदी डोळ्यात तेल घालून काळजी घ्यायला हवी.’ म्हणजेच नवऱ्या मुलीला पुढचे २४ तास हातावर मेंदी काढली आहे याचं भान राखून वावरावं लागणार होतं. मग हाताने काही काम करायचं नाही, हात कुठे आजूबाजूला लागणार नाही याची काळजी घ्यायची, हे सगळं आलं. आणि हे केलं तरच ती मेंदी छान रंगणार होती. आपण करतो त्या प्रार्थनेचेही काहीसे असेच आहे. प्रार्थना करायला अवघी १० मिनिटे लागतात. पण ती फलद्रूप होण्यासाठी मात्र पुढचा सर्व काळ आपण प्रार्थना केली आहे याचे भान ठेवले पाहिजे.

समजा आपण आपली स्मरणशक्ती चांगली व्हावी म्हणून प्रार्थना केली आहे आणि पुढच्याच मिनिटाला कोणाशी तरी बोलत असताना ‘मला ना काही आठवतच नाही’, ‘काहीच लक्षात राहत नाही’, ‘पटकन सगळं विसरायलाच होतं’ असं जर आपण म्हणायला लागलो तर ही सर्व वाक्यं आणि आपण करत असलेला त्याच प्रकारचा प्रत्येक विचारसुद्धा प्रार्थना म्हणूनच स्वीकारला जातो. आपणच आपल्या प्रार्थनेच्या विरुद्ध बोललो तर प्रार्थना सफल कशी होणार?

अजून एक उदाहरण पाहू. समजा एखाद्या व्यक्तीचं आणि आपलं नातं छान व्हावं म्हणून आपण प्रार्थना केली आहे. आणि लगेचच कोणाबरोबर तरी बोलताना त्याच व्यक्तीविषयी उलट सुलट गप्पा मारायला सुरुवात केली. तर काय होईल? ते नातं चांगलं होणार नाही कारण आपणच आपल्या प्रार्थनेच्या विरुद्ध वागतो आहोत.  

लक्षात घ्या, प्रार्थना ही १० मिनिटे केली आणि आपलं काम संपलं या प्रकारची कृती नाहीये. प्रार्थना केल्यावर उरलेला संपूर्ण वेळ आपण केलेल्या प्रार्थनेचं भान ठेवून आपल्याला वागायचं आहे. प्रत्येक कृती करताना, प्रत्येक शब्द उच्चारताना, आपण केलेल्या प्रार्थनेचा विचार आपल्याला मनात सुरु असायला हवा. आणि म्हणूनच प्रार्थना ही फक्त १० मिनिटे करायची कृती नसून २४ तास करायची कृती आहे!

Napoleon Bonaparte, a courageous ruler of France who once ruled almost the entire world, ultimately lost a final battle. The reason was quite small, but it teaches us a profound lesson – what you cannot let go of starts to dictate your destiny; it controls your fate! This mighty emperor had a deep-seated fear of cats and a king who stood bravely against Napoleon, ready for battle, came to know this. As the king prepared to fight Napoleon, he realized that the key to defeating Napoleon could be found in this very fear. As the battle reached a point where Napoleon was on the verge of victory, the king unleashed a swarm of cats towards him. Seeing this, Napoleon panicked. His entire focus shifted to the cats. He was so terrified that his fear became apparent to his soldiers, who witnessed their own king trembling and lost their confidence. This is how Napoleon lost the battle.

I’d like to share another example. It dates back to when banks used pen and paper to record transactions. Then came computers and it was soon made compulsory for all branches to adopt this new technology. Many banks had branches where this shift was mandatory, including one where my friend’s father worked. However, his father believed that at his age, it wasn’t possible to learn something new and he refused to learn computers. So, he submitted a formal request to his manager, expressing his unwillingness to adapt to the new system. Thus, the manager transferred him to another branch, 55 km away, where computers had not yet been made compulsory. Now, instead of traveling 2 km to go to his workplace, he had to travel 55 km, which had a significant impact on his health. Ultimately, he chose to retire early.

Whether it’s Napoleon Bonaparte’s fear of cats or the belief that “I can’t learn anything new at this age,” if we hold on to something, that very thing will begin to control our fate. If we can’t let go of a belief, that belief will gradually shape and control our destiny. Think about what it is that we are unable to let go of and how, by not letting go, it is bringing an impact into our lives that we don’t want to happen.

आपल्या आयुष्यात केलेले छोटे छोटे बदल आयुष्यात खूप मोठं परिवर्तन करू शकतात! असं मोठं परिवर्तन घडवून आणण्यासाठी कोणते छोटे बदल कारणीभूत ठरू शकतात याची काही उदाहरणं आज आपण बघूया.

पहिलं उदाहरण- समजा आपण विद्यार्थी आहोत आणि सलग एका जागी बसून आपला अभ्यास होत नाहीये. पण अभ्यास करण्यासाठी सलग एका जागी बसायला तर हवं आहे! मग आता तसं व्हावं यासाठी आपण कोणता बदल करू शकतो? तर यासाठी आपण ‘पुढचा १ तास काहीही झाले तरी मी जागेवरून उठणार नाही’ असं ठरवू शकतो आणि मग उठायची इच्छा झाली तरी बसल्या जागीच २ मिनिटांचा ब्रेक घेऊ शकतो. ‘मी बसल्या जागेवरून १ तास  उठणार नाही’ हा झाला छोटा बदल आणि हे केल्याचा परिणाम असेल ‘सलग एका जागी बसून अभ्यास करता येणं’ हा मोठा बदल!

दुसरं उदाहरण- समजा तुम्ही खूप रागीष्ट आहात. तुम्हाला नेहमी राग येतो आणि मग त्यामुळे तुमचं नुकसानही होतं. हे वारंवार होऊनही राग काही कमी होत नाही. मग राग कमी करण्यासाठी कोणता छोटा बदल करता येईल? तर, घरातून निघताना ‘आज मी प्रत्येकाशी प्रेमानेच बोलेन’ असं ठरवून निघायचं. आणि संध्याकाळी घरी आल्यावरच या छोट्या बदलाचा तुमच्या रागावर झालेला परिणाम तपासायचा. या छोट्या बदलाचा परिणाम तुमच्या रागाच्या पाळतीवर कसा होतो हे नक्की करून बघा!

तिसरं उदाहरण- आपल्याला आपलं  income वाढवायचं आहे, आपला bank balance वाढवायचा आहे. तर हे होण्यासाठी आपल्याला वेगवेगळ्या ठिकाणी योग्य investments कराव्या लागतील, जेणे करुन आपले income वाढेल हे तर नक्कीच! मात्र त्याच्याही आधी, सुरुवात म्हणून आपण कोणते छोटे बदल करू शकतो? समजा तुमचे सगळे ड्रिंक्स घेणारे मित्र एकत्र ड्रिंक्स घ्यायला जमणार आहेत आणि त्यांनी तुम्हाला जबरदस्तीने तिकडे नेलं आहे. आता तुम्ही तर ड्रिंक्स घेत नाही, पण केवळ तुम्ही मित्रांबरोबर गेल्यामुळे तुम्हाला बिल भरताना तुमचा share भरावा लागतो. अशावेळी मी ड्रिंक्स घेतले नाहीत म्हणून मी माझा share भरणार नाही हे सांगायला तुम्ही कचरता व त्यामुळे बरेच रुपये त्या बिलावर खर्च करुन येता. तिथून घरी आल्यावर पुढचा संपूर्ण आठवडा स्वतःला त्या अनावश्यक खर्चासाठी दोषी मानत राहता. मात्र स्वतःला दोष देण्यापेक्षा, असे विनाकारण करावे लागणारे खर्च टाळणे हा छोटा बदल आपण आपल्यात करू शकतो! या छोट्या बदलाचा सरतेशेवटी परिणाम असा होईल की आपलं income वाढायला सुरुवात होईल!

तुम्हाला कोणते मोठे बदल तुमच्या आयुष्यात घडावेत असं वाटतंय? आणि तो बदल घडवण्यासाठी वरील उदाहरणांच्या मदतीने तुम्ही कोणते छोटे बदल तुमच्या आयुष्यात आजपासून करायला लागणार आहात?

Let me share an incident from Japan with you. One day, after finishing work, some colleagues and I went to an Indian restaurant for dinner. Two of us were Indian and three were Japanese. One of the Japanese women who was dining with us jokingly asked my colleague, “So, what do you think my age is?” Since she had asked about her age herself, my colleague guessed and said that she must be around 35. She started laughing heartily and said, “I’m 55!” We were quite surprised because, by any measure, she didn’t look a day older than 38!

I was intrigued by this. Not just her, but we met numerous Japanese people during our time there and they all seemed to appear much younger than their actual age. It’s something you can easily observe about the Japanese nationals: the age we estimate based on their appearance is always younger than their actual age. So, what allows them to achieve this youthful look?

Two years after this incident, I finally got my answer during one of our conversations with my Japanese friends. It’s an answer that all can use as an ‘anti-ageing principle’.

This principle says, “You only age when you’re inactive.” That means, when you’re active, ageing pauses. So, when you sit in one place for a long period, that’s when you age and if you keep yourself physically engaged, your ageing pauses for that time. This is the principle around which the Japanese lifestyle seems to revolve. They focus on integrating physical activity into their daily routines: whether it’s going for a walk, cycling or cleaning up a cupboard, they constantly stay active. Every day, they plan their routines around the idea of staying physically engaged as much as possible. This is their secret to looking younger.

If you, too, want to look younger, you can try incorporating this simple technique into your life. It’s guaranteed to show results. You can implement this by making small changes like parking farther away to force yourself to walk, ironing your clothes instead of sending them out, cleaning your room, wiping down the fan, washing your clothes, etc. If you engage in physical activity like this, you will start to look younger! Isn’t that great news?

शाळेची परीक्षा असो, कॉलेजची असो वा एखाद्या व्यावसायिक अभ्यासक्रमाची असो, परीक्षा जवळ आली की प्रत्येकजण आपापल्या परीने तयारीला लागतो. परीक्षेच्या तयारीची प्रत्येकाची एक स्वतंत्र पद्धत असते. ही तयारी करताना कोणत्या गोष्टी कराव्या यासाठी अनेकजण सल्लेही देतात. मी मात्र आज तुम्हाला परीक्षेच्या नजीकच्या काळात नेमके काय करु नये हे सांगणार आहे.

तुम्ही कधी असा अनुभव घेतलाय का की तुमचा अभ्यास पूर्ण झाल्यावर तुम्ही टीव्हीसमोर बसला आहात. टीव्हीवर एखादी क्रिकेटची मॅच किंवा एखादी मालिका पाहिलीत. आणि ती बघून झाल्यावर तुम्ही पुन्हा अभ्यासातील गोष्टी आठवायचा प्रयत्न करायला लागलात आणि मग तुमच्या असं लक्षात आलं की तुम्ही टीव्ही पाहण्यापूर्वी जो अभ्यास केला होता, ज्याची उजळणीही केली होती, जो तेव्हा तुमच्या संपूर्ण लक्षात होता, त्या अभ्यासातील बराचसा भाग आता टीव्ही पाहून झाल्यावर मात्र तुमच्या लक्षात नाहीये, तो तुम्ही विसरला आहात. आता तुम्हाला पुन्हा उजळणी करण्याची गरज आहे.

हे असं होतं कारण तुमच्या मनावर अभ्यासाचा जो एक थर तुम्ही तयार केला होता त्यावर gadget ने दिलेल्या माहितीचा अजून एक थर चढला. परीक्षेच्या वेळेपर्यंत तुमच्या मनावर फक्त तुम्ही केलेल्या अभ्यासाचा थर असायला हवा होता. त्याऐवजी gadget ने दिलेल्या माहितीचा थर अभ्यासाच्या थरावर आला. आता तुमच्या मनावर जो gadget चा नवीन थर आहे त्यामुळे आधीचा, अभ्यासाचा थर हळूहळू धूसर होऊ लागतो आणि तुम्हाला अभ्यासातील गोष्टी आठवणं थोडं अवघड जातं. त्यामुळे परीक्षेच्या काळात अभ्यासाची उजळणी झाल्यावर कोणत्याही gadget समोर बसायचं नाही.

तुमची परीक्षा अगदी एका दिवसाने, आठवड्याने किंवा भलेही एका महिन्याने असो, परीक्षेच्या या काळात एकदा अभ्यास आणि revision झाली की मोबाईल फोन, टीव्ही किंवा टॅब या सारख्या कोणत्याही gadget कडे पाठ फिरवा. ही उपकरणं वापरू नका. यामुळे जेव्हा तुम्ही परीक्षेतील प्रश्न सोडवायला सुरुवात कराल तेव्हा त्या उत्तरांचा थरच तुमच्या मनावरचा पहिला थर असल्याने तुम्हाला उत्तरं लिहिणं आणखीन सोपं जाईल. 

We often make the mistake of trying to eradicate all sufferings from our lives. However, do you know that the universe and its elements operate on a principle we call ‘balance’? This means that if there is day, there must be night; if there is life, there will also be death. Life does not consist of only heads or only tails. If you want the head of a coin, you must also accept the tail. This is called the ‘rule of balancing’.

This rule can also be applied to reduce the suffering in our lives. First, we need to understand that suffering originates in the mind. The primary reason for the mind experiencing suffering is that it allows external events to influence it. For example, if India wins a cricket match and we feel immense joy, we celebrate for hours by calling our friends and going out to party! But, these extreme celebrations also prepare us for future suffering because they make our minds ready to be influenced!

It is just that our mind was positively influenced by the victory. But because of that, the mind is now in a state where it is ready to be affected by any external event. This means, if India loses another day, then we feel terrible for two days! So, what I want to share with you is this: if we want to reduce the intensity of suffering in our life, working directly on the suffering itself won’t help. Instead, we need to prepare our minds so that we do not be influenced.

For example, if India wins a match, tell yourself that you will celebrate for only 30 minutes. This way, you are preparing your mind not to be influenced excessively. If you try to train the mind when you are sad, it is more likely to rebel. However, if you train it when you are happy, it can come under your control. Now, with this technique in use, if India loses a match, you can tell your mind to only be sad for 30 minutes.

This rule of balancing can be applied to all aspects of life. Control your happiness first and control over suffering will follow automatically because both happiness and pain originate in the mind.

This technique has proven to be extremely effective in life and I believe it will be just as beneficial for you.